Бир сўз бор – она. У ҳар бир инсоннинг ҳаётида муқаддас тушунча сифатида қадрланади. Она деб аталаётган инсон фарзанднинг ҳаётини қурбон қилиши мумкинлигини ўйлаб кўришни ўзи оғир. Аммо Сурхондарё вилоятида 23 ёшли аёлнинг ўз қизини 15 минг долларга сотмоқчи бўлгани каби воқеалар бу тушунчани ларзага келтирди.
Олий суд матбуот котиби Азиз Обидов маълумотига кўра, бу ёш она ўз қизчасини пуллаш эвазига уй-жой сотиб олишни ният қилган. Қизини сотиш жараёнида унинг ресторанда келгусида қайтариб олмаслик тўғрисида тилхат ёзиб бериши ва ҳатто нарх келишишда «Мен картошка сотмаяпман, одам сотяпман,» дейиши одамни юракка тегадиган гаплардир. Унинг бу сўзлари нафақат унинг, балки жамиятнинг қай даражада ёмон аҳволга тушиб қолганини кўрсатади.
Фарзандни сотиш: инсон қадрига хиёнат
Инсон қадри қанчалик қиммат? Бу саволга жавоб бериб бўлмайди, чунки инсон қадри чексиздир. Аммо ушбу ҳолатда она ўз фарзандини аниқ нарх – 15 минг долларга баҳолади. Бундай жиноят нафақат қонунбузарлик, балки инсонийлик тушунчасига ҳам ҳеч бир чегарадан чиқиб кетган ҳаракатдир.
Суд ушбу ҳолатга муносабат билдириб, аёлни Жиноят кодексининг 135-моддаси (одам савдоси) бўйича 6 йил озодликдан маҳрум этишга ҳукм қилди. Фарзанд эса Жарқўрғон тумани “Инсон” ижтимоий хизматлар маркази васийлигига берилди.
Бундай жиноятларнинг илдизлари нимада?
Нега оналар ўз қонидан яратилган болаларни сотишга тайёр бўлади? Бундай жиноятларнинг илдизлари жамиятнинг ижтимоий-иқтисодий ҳолати билан боғлиқ:
1. Иқтисодий қийинчиликлар. Сурхондарё каби минтақа аҳолисининг аксар қисми қашшоқликда яшаши шундай жиноятларга йўл очади.
2. Руҳий ҳолат. Ёлғизлик, стресс, ва руҳий муаммолар оналарни бундай оғир йўлларга бошлайди.
3. Маърифат етишмаслиги. Баъзи инсонлар жиноят эканлигини тушунмасдан, ёки қонун олдида жавобгарлик ҳақида ўйламасдан ҳаракат қилишади.
Бундай ҳолатларга қандай барҳам бериш мумкин?
Жамиятимизда бундай ҳолатларнинг олдини олиш учун тизимли чоралар кўриш зарур:
1. Аёлларга иқтисодий қўллаб-қувватлаш. Иш жойлари яратиш, ижтимоий ёрдам дастурлари ва моддий кўмак бериш муҳимдир.
2. Психологик ёрдам марказлари. Аёлларнинг руҳий муаммоларини ҳал этиш учун психологлар фаолиятини ривожлантириш зарур.
3. Инсон қадри ҳақида маърифат. Болалар, аёллар ва оилалар учун инсон ҳуқуқлари ҳақида таълим дастурларини амалга ошириш лозим.
Хулоса: Жамиятнинг юзи фарзандлардир
Фарзандлар – жамиятнинг келажагидир. Уларга нисбатан содир этилаётган ҳар қандай зўравонлик ва адолатсизлик жамият келажагига урилаётган зарбадир. Оналик – бу нафақат шараф, балки масъулиятдир. Бир аёлнинг хатоси ортида бутун жамиятнинг оғир дарси ётибди. Инсон қадри ва оналик масъулиятини янада мустаҳкамлаш учун барчамиз масъулмиз.
Ҳар бир бола ортида унинг тақдири, орзулари ва жамиятнинг умиди бор. Улар савдо объекти эмас
, балки бизнинг энг қимматли бойлигимиздир.
