Yaqinda jurnalistik faoliyatim davomida qariyalar uyida yashayotgan nogiron va yoshi ulug‘ insonlarga nisbatan qo‘llanilayotgan ruhiy va jismoniy zo‘ravonlik holatlarini fosh etishga muvaffaq bo‘ldik. Surishtiruv davomida milliy tiklanish partiyasi deputati Bahodir Qurbonov va mening jamoam bilan birgalikda qariyalar uyiga borib, bu yerda ro‘y berayotgan haqiqatni chuqurroq o‘rganishga qaror qildik. O‘zimizni darvozada kutib olgan ma’muriyat bizni qariyalar uyining direktori bilan uchrashtirdi, va ushbu suhbat orqali qator qonunbuzarliklarni ochiqladik.
Murojaat va surishtiruv boshlanishi
Ushbu ishga qo‘l urishimizga qariyalar uyida yashovchi nogiron va keksalarning videomurojaatlari sabab bo‘ldi. Ushbu murojaatlarda insoniylikka zid holatlar haqida dalillar keltirilgan bo‘lib, ular qariyalar uyida ro‘y berayotgan og‘ir sharoitlarni ochib berdi. Jumladan, quyidagi holatlar aniqlangan:
- Pensiyalarning noqonuniy olib qo‘yilishi: Qariyalar uyida yashovchilarning davlat tomonidan berilgan pensiyalari ularga yetkazilmasdan, ma’muriyat tomonidan noqonuniy tarzda qo‘lga olinib, boshqa maqsadlarda ishlatilgan. Bu holat qariyalarning o‘z mablag‘lariga ega bo‘lish huquqini jiddiy tarzda buzadi.
- Noqonuniy qamoqqa olish va jismoniy tahqir: Ba’zi qariyalar noqonuniy tarzda yerto‘lada qamab qo‘yilgan, hatto daraxtlarga bog‘lab qo‘yilgan holatlar ham kuzatilgan. Ushbu joylarda nogironlar va keksa insonlarni saqlash, ularga nisbatan jismoniy va ruhiy bosim o‘tkazish maqsad qilingan.
- Yerto‘lada maxsus qamoqxona tashkil etilishi: Qariyalar uyi rahbariyati tomonidan tashkil etilgan “maxsus qamoqxona”larda, nogironlar va keksa insonlarni majburiy ravishda saqlash, ularga tahqir va zo‘ravonlik qilish holatlari sodir etilgan. Bu esa jamoatchilik oldida ijtimoiy muassasalar qanday qoidalarga amal qilayotgani masalasida jiddiy savollar tug‘diradi.
Direktor bilan yuzma-yuz suhbat
Direktor bilan o‘tkazilgan suhbatda, u mazkur holatlar ushbu qariyalar uyida ro‘y berganligini o‘z og‘zi bilan tasdiqladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, qariyalar pensiyalarini olganidan keyin ichkilikka berilib, o‘zaro janjal chiqarar ekanlar. Shu sababli rahbariyat bunday “qamoq” choralarini qo‘llashga majbur bo‘lganligini bildirdi. Direktorning bayonotlari esa, bu shafqatsiz va noqonuniy choralarning qo‘llanilishi ma’muriyatning maxsus qoidalari asosida amalga oshirilganligini ko‘rsatadi.
Ma’muriyatning noqonuniy harakatlari haqida jamoatchilik e’tiborini qaratish
Ushbu surishtiruv davomida aniqlangan holatlar nogironlar va yoshi ulug‘ insonlar huquqlarining jiddiy tarzda buzilayotganini isbotladi. Qariyalar uyida saqlanishi lozim bo‘lgan insoniy munosabatlar qattiq poymol qilinayotgani, ular ustidan doimiy nazorat va tahqirlar mavjudligi har bir fuqaroning nafaqat huquqlari, balki inson qadr-qimmatini ham mensimaslikka olib kelmoqda.
Murojaat va talablar
Ushbu fosh qilingan noqonuniy ishlar tufayli biz davlat va jamoatchilik e’tiborini ushbu masalaga jiddiy qaratishni talab qilmoqdamiz. Qariyalar uyidagi mazkur holatlarni batafsil o‘rganish va ushbu noqonuniy harakatlarda ishtirok etgan har bir shaxs uchun qonuniy javobgarlik choralarini ko‘rish zarur deb bilamiz. Nogiron va yoshi ulug‘ insonlarga nisbatan adolatli va insoniy munosabatlarni ta’minlash uchun jiddiy chora-tadbirlar ishlab chiqilishi, bunday muassasalarda doimiy nazorat tizimini kuchaytirish lozim.
Qariyalar va nogironlar huquqlarini himoya qilish — jamiyatimizning ijtimoiy adolat tamoyillariga amal qilinishini ta’minlashda muhim masala hisoblanadi. Mazkur holatga aloqador barcha mutasaddilar va huquqni muhofaza qiluvchi organlarni ushbu masalani jiddiy ko‘rib chiqishga, aybdorlarni qonun oldida javobgarlikka tortishga chaqiramiz.
Inson huquqlari buzilishi va ular ustidan tahqir o‘tkazilishi jamiyatimiz kelajagiga putur yetkazuvchi muhim masalalardan biridir.
